Dostluk (Özet) : Dostluk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Dostluk, cemiyet içinde insanoğluın cidden ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Dostluk, namına uyulmak ve uygulanmak dâhilin vardır. Doğruluk değeri zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene ayırmak, maşeri ömürın gerçekleşmesini getirmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Dostluk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin muhalifsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, pekâlâ hakikat kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet içinde insanoğluın idare ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her dem mümkündür. “İşte hukuk, beşer davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-beşer, beşer-tabiat ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru dâhilin evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Dostluk, âdemiyet seviyesi dâhilin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birmebzul rey ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak belirten içtihatlerdir. Dostluk Nedir Dostluk, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini getirmek için konulan ve umum gücüyle desteklenen kaide, doğru ve seçimın bütünüdür. Daha yaygın bir tanımıyla hukuk, adalete yönelmiş maşeri yaşamma düzenidir. Dostluk Sözcük Medlulı Dostluk kelimesi Arabi “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğru” kelimesinin çoğulu “beddua’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na göre hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk medlulında da kullanılır. Yöntem Medlulı Dostluk dönemden döneme değişmiş olduğu dâhilin hala doyurucu bir tanım bünyelamamıştır. Kant “Dostlukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen tanımı ise: “Muayyen bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi içinde bel kemiği olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri husus kayran kısmına Özel Dostluk, kişiler ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Dostluk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun serlıca madun dallarıdır. Dostluk Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki aracılığıyla güvenceye hileınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Dostluk kuralları beşer davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun fehamet hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle müşabih nitelikteki tüm durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Dostluk kayranında yapmış oldurım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek dâhilin kullanılır. Dostluk düzenini esenlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları dikilmek dâhilin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve mangiz cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kazanç yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve gizliceçılık cezaları kabil bambaşka hukuk dallarında bambaşka yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut politik içtihatleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, umumi olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Dostluk, adalete yönelmiş maşeri bir yaşamma düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri ömürı düzenleyip insanoğluın pasış ve asayiş içinde bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Huzurlanması) Hukukun pratik amacını, maşeri gerçeklik belirler. Dostluk bu fonksiyonu ile cemiyet içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile yapmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın bünyesından meydana gelen gereksinimlerinı muhaliflamaya çhileışır. Dostluk bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni ömürın bel kemiği gerçeklerini görmezden gelemez. Dostluk düzeni, insanın tabii bünyesına ve bundan gelecek gelen ihtiyaçlarına yönlü yürütmek zorundadır. Dostluk önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile sadıkdır; konuşu gereksemelara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Doğruluk Dostluk bu fonksiyonu ile belli başlı bir organizasyon altına aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak sahici kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanımıyla adalet, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere iki bambaşka anlamda kullanılır. Doğruluk haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet medlulında şahsi bir özelliği deyimler. Kişi her dem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni tesviye etmek uğrunda daimî ve bileğanlayışmez bir çaba gösterir. İşte bu idare ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet mealı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk kayranında hukuki fehamet olarak kal konusu olan adalet bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Topluluk dâhilindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini dâhileren kurallar tümü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve giymek yerinde bulunmuş olduğuna göre, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Dostluk normlarında adalet acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir fehamet niteliğindeki adalettir. Dostluk bir cemiyet düzenini dâhilerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; ister bulunan düzeni bakmak, gerekse onu bileğanlayıştirmeyi meşrulaştırmak dâhilin her dem adalete servurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta muhalifmıza oturmuş hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk medlulında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan hukuk düzenlerinin namına yönlü olup olmadığı açısından bir fehamet ve istimara ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve aksi muhaliflıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge içinde olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Olağan olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşamma uyacak, hem bile bu maşeri ömürın pasış içinde sürebilmesi dâhilin bir düzen görünümünü esenlamaya çhileışacaktır.
Bir yanıt yazın